Dziecko to nie przytulanka

Po ostatnich stories o nadwrażliwości dotykowej i problemach z integracją sensoryczną otworzyłam znowu puszkę Pandory, bo pisaliście o swoich przejściach. Ale nie tylko o tym jak bardzo nienawidzicie skarpetek albo wełny, ale też o nieprzyjemnych w dotyku ludziach, z którymi musieliście w taką interakcję wejść.
O przymusowym przytuleniu się do ciotki w poliamidowej koszuli, która wydawała się obślizgła. O całowaniu się w policzek na przywitanie z rubasznym wujkiem, siadaniu na kolanach i i innych tego typu atrakcjach. Gdy się do tego nie paliliście albo całym ciałem krzyczeliście NIE, padało słynne „cioci będzie przykro”.
Moi rodzice byli w tej kwestii w porządku, ale babcia zawsze wyskakiwała z „coś ty taka niedotykalska, wujkowi będzie przykro”.

Moja babcia nigdy nie szanowała moich granic. Zabranie mnie na spacer, podczas którego spontanicznie kupuje mi za małe czerwone lakierki (tylko przymierzysz!), a potem chowa adidasy do torebki i wracam do domu z krwawiącymi stopami? Norma. Gdy któraś z jej sióstr przyniosła mi banana to nie mogłam po prostu powiedzieć „dziękuję”, padało takie rozkazujące „no ukochaj ciocię”. A ciocia była cholernie niemiła w dotyku i czułam się jakbym ściskała się z pokrytym śluzem wielkim ślimakiem.

Odmowa? „A coś ty taka niedotykalska?! Wielkie mi halo, ktoś tu ma chimery w nosie!”.

Mam takie zdjęcie jak miałam chyba z 8 lat i chodził ksiądz po kolędzie i ja na tym zdjęciu siedzę temu księdzu na kolanach (bo babcia kazała). Nic niewłaściwego się nie wydarzyło, poza moim sztucznym turbo niekomfortowym uśmiechem. Ale ja siedzę na kolanach obcemu facetowi wbrew swojej woli. To jest wystarczająco nienormalne.

Dziecko to nie przytulanka

Piszę z perspektywy osoby, która nie ściska się na przywitanie z ludźmi, których nie znam na tyle, bym czuła się z tym komfortowo. Często w jakimś gronie, gdy wszyscy rozchodzą się domów i ściskają na pożegnanie, ja jako jedyna robię krok w tył i podaję rękę. Otaczam się ludźmi, którzy to akceptują i to jest wspaniałe. Wszyscy moi znajomi o tym wiedzą, czasami nawet nie muszę tej sytuacji tłumaczyć – zanim zrobi się niezręcznie, ktoś mówi „Ania nie lubi się ściskać z obcymi”.
To zresztą nie jest cała prawda. Zdarzyło mi się serdecznie uścisnąć z bezdomnym, który przez godzinę opowiadał mi i Patce historię swojego życia. Nie umiem wyjaśnić kryteriów, kiedy uścisk jest dla mnie ok a kiedy nie. Jeśli na samą myśl moje ciało się spina, to dla mnie wystarczający powód. Nie muszę się zresztą nikomu tłumaczyć. Mam prawo do swoich granic.

Dziecko też ma prawo do swoich granic

Może na pewnym etapie rodzice podejmują wiele decyzji dotyczących jego ciała (aparat ortodontyczny, zgoda na jakiś zabieg), ale nic nie daje im moralnego prawa by nie respektować granic dziecka. Nie chce uścisnąć się z dziadkiem albo wujkiem? To niech się nie ściska. Proste. Serio. To dziadek jest dorosły i to dziadek musi poradzić sobie z sytuacją.

I ja wiem, że dzieci są miłe w dotyku i w ogóle cudowne, i czasami to jest uczucie jak wtedy, gdy widzisz małe kociątko. No aż chce się przytulić. I wiem jak trudno jest matkom, których dzieci naprężają się jak struna w reakcji na takiego przytulasa, ale trzeba to uszanować. Dziecko ma wiedzieć, że może się przytulić jeśli będzie miało potrzebę. Przecież to jest nasza egoistyczna potrzeba, którą próbujemy zaspokoić instrumentalnie traktując dziecko. To nie piesek ani przytulanka. Chociaż piesków też nie powinno się tak traktować.

W sumie to jest dobry przykład. Ludzie pytają właścicieli czy mogą pogłaskać pieska, a rodziców albo samego dziecka czy mogą je uścisnąć już nie. Daje do myślenia?

Ale ciotka się obrazi…

A niech się obraża! Każąc dziecku znieść niechcianą pieszczotę dajemy mu znak, że jego emocje i uczucia są mniej ważne od uczuć obcej baby. Bo z całym szacunkiem, ale ta ciotka którą twój trzylatek widział 3 razy w życiu jest dla niego obcą babą. Dlaczego czyjś komfort ma być ważniejszy do komfortu twojego dziecka? Jaki sygnał mu tym wysyłasz?

Warto z dzieckiem rozmawiać jaki dotyk jest okej a jaki nie. I że bez względu na wszystko (nawet jeśli to dziadek!) ma prawo powiedzieć „nie dotykaj mnie”, „nie mam ochoty”, „zostaw mnie”. „Stop, nie dotykaj mnie” . Bardzo podobał mi się na tiktoku ten trend „stop, don’t touch me there, this is my no-no square”

Nie moja estetyka, ale zrobiło zasięgi i to jest cudowne. Szkoda, że robotę za niektórych rodziców musi odwalać Justin Bieber.

Anyway, bo pewnie część myśli, że przesadzam. Dziecko nie wie co jest okej, a co nie. To dorośli objaśniają mu świat i wytyczają granicę. Większość sprawców molestowania seksualnego to osoby, które ofiara zna. Ja nie insynuuję, że dziadek czy wujek mają zapędy pedofilskie. Ale chcę dać do myślenia. Jeśli nie nauczymy dwulatka, że może odsunąć twarz gdy w jego stronę zmierzają pomalowane perłową szminką usta ciotki śmierdzącej papierosami, to trudno będzie wytłumaczyć pięciolatkowi, że nikt nie ma prawa go dotykać.

A jeśli ciotka się obrazi? Niech się obraża! Powinna czuć się głupio. Powinno być jej wstyd, że chce potraktować dziecko przedmiotowo i sprawić sobie przyjemność tym głaskaniem, tuleniem czy całowaniem. Bo z całym szacunkiem, ale to jest przedmiotowe traktowanie.

Bardzo doceniam, że moi rodzice powiedzieli kiedyś do siostry mojej babci:

„Ciocia się chyba zasiedziała, pokazać drzwi, czy sama ciocia trafi?”. W ten sposób pokazujesz dziecku, że jego granice są dla ciebie ważne. Ważniejsze od komfortu innych dorosłych, nawet tych, których bardzo twoi rodzice lubią. Jeśli kiedyś syn twojego przyjaciela dotknie twoje dziecko w niewłaściwy sposób, zwiększasz szanse, że maluch od razu ci o tym powie. Jeśli nauczysz go, że komfort obcych jest ważniejszy, może zaciśnie zęby i to zniesie, a sprawca kolejnym razem poczuje się bardziej ośmielony?
A może długofalowo – chcesz wychować córkę na taką, która pod naciskiem chłopaka będzie robić rzeczy, których wcale nie chce? Bo to jest ten sam wzorzec zachowania.

I błagam, nie mów mi „ale takie jest życie, nie zawsze można robić to, co się lubi” .
Gdy ktoś narzeka na twoje dziecko mówiąc „ale uparciuch!”. „Ale wstydzioch!” to powiedz stanowczo:

Ale to ty jesteś głupio uparty, dziecko powiedziało „nie”. Uszanuj to.

I powiedz to głośno, przy dziecku. A jeśli będzie trzeba powtórzyć więcej niż dwa razy, to warto przemyśleć znajomość.

Pssst, nie wiem czy ludzie wciąż tak robią, ale dotykanie brzuszka ciężarnej bez jej zgody też jest słabe. Koleżankę pogłaskała tak obca starsza pani w kolejce sklepowej.